Ömer Hayyam ve Bilim

Maalesef Ömer Hayyam günümüzde yeteri kadar tanınmamaktadır. İnsanların onun ismini duyunca akıllarına şarap gelmesi aslında üzücü bir olaydır. Ömer Hayyam bilim dünyasına bir çok önemli bilgiler kazandırmıştır. Onun için tarihteki ilk bilinen savaş karşıtı eylemci yakıştırması da yapılmaktadır. Matematik, astronomi konularında dünyanın önde gelen bilim adamlarındandır.  

Ömer Hayyam’ın çalışmaları:

-Sultan Celalettin Melikşah tarafından başkent Merv’e çağrılan Ömer Hayyam yeni bir takvim oluşturmak için kurulan bilim adamları heyetinin başına getirildi. O zamanlar halk arasında Ömer Hayyam takvimi bugünse Celali Takvimi olarak bilinen bu takvim her 5000 yılda bir gün hata veriyordu ve güneş yılına göre düzenlenmişti. Günümüzde kullanılan Gregoryen takvimi ise her 3330 yılda bir gün hata vermektedir. Bu da Hayyam’ın bilimsel düzeyinin kendi zamanının ne kadar ötesinde oluşunun açık bir göstergesidir.

-Hayyam, aynı zamanda dünya bilim tarihi için de önemli bir yerdedir. Dünyanın ilk rasathanesini kurmuştur. Günümüzde kullanılan Miladi ve Hicri Takvimlerden çok daha hassas olan Celali Takvimi’ni hazırlamıştır. Okullarda pascal üçgeni olarak öğretilen matematik kavramı aslında Ömer Hayyam tarafından oluşturulmuştur.

-Bugün matematikte önemli bir yer tutan, on yedinci asır Fransız matematikçisi Pierre Fermatın adına atfen, Fermat Teoreminin özel bir durumu olan x3+y3= z3 denkleminin tam sayılarla çözülemiyeceğini, büyük bir ustalıkla Fermattan beş buçuk asır önce göstermiştir. Bu konudaki çalışmaları kendinden sonra gelen matematikçiler tarafından temel kural olarak kabûl edilmiştir.

-Cebirde ikinci dereceden denklemlerin geometrik ve cebirsel çözümleriyle, üçüncü dereceden denklemlerin geniş bir tasnifini yapmıştır. Bu tasnif, o zamâna kadar yapılmamıştı. Üç kökü pozitif olan bir üçüncü derece denkleminin üç kökünü tâyin etmiştir.

Ömer Hayyam’ın tüm bunların yanında daha bir çok çalışması vardır. Avrupa’da bazı üniversitelerde Ömer Hayyam’ın eserlerinden faydanılmaktadır.

Ömer Hayyam’ı araştırdıkça onun sadece şarap içen bir insan olmadığını anlayacaksınız.

ALINTIDIR