Bizi biz yapan Deoksiribonükleik asit, aslında DNA zincirlerimizden bahsediyorum milyonlarca hücrelerimizin içine girip çıkabilen milyonlarca DNA zincirleri. Ve bunu hiç zorlanmadan yapabiliyorlar. İlk başta karmaşık ve biraz da imkânsızmış izlenimi veren bu olay varoluş mükemmeliyetlerinin sadece ve sadece bir tanesi.
DNA paketlenmesi olarak adlandırılan bu hadise süperkıvrımlar sayesinde gerçekleşmektedir. DNA kıvrılarak boncuk şeklinde, kendi üstüne tekrardan kıvrılarak bir süperkıvrım (supercoil) oluşturabilir.
DNA ilk kısalmasını ribozomlar tarafından sentezlenen nükleozomal histonların etrafına sarılmasıyla gerçekleştirir. Nükleozomal histonlar, H2A, H2B, H3 ve H4 olarak adlandırılan proteinlerdir. Sarılırken DNA’nın bir zincirinde 4 tane nükleozomal histon vardır. Ayrıca 4 tane de kopya zincirinde bulunur. Toplam 8 histon proteininin (oktomer yapısı) etrafına sarılan DNA’nın iki ucu altta H1 histonu ile tutturulur. Oluşan bu yapıya nükleozom denir (11nm). Bir sonraki nükleozom için arada DNA köprüsü olur buna Linker DNA denmektedir.
Nükleozomlar da birbirleri üstüne kıvrılarak kromatin iplikleri oluşturur (30nm) ve kıvrılmalar attıkça 300 nm çapındaki kromatin iplikler —> metefaz kromozomunda kromozom kolları olan kromatitleri oluşturmak üzere kıvrılır —> 700 nm çapında kromatit —>kardeş kromatitler —> 1900 nm kromozom meydana getirir.
DNA kıvrılmasının elektron mikroskop altındaki görüntüsü. Görüntü: Fatih Üniversitesi.
Kevser Yetimoğlu
Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü
Hacettepe Üniversitesi Biyoloji Bölümü
0 yorum:
Yorum Gönder